Inleiding
De ontwikkelingen op het gebied van ICT gingen en gaan razendsnel. Zij krijgen een steeds zwaarder profiel als gevolg van hogere eisen van inwoners en bedrijven, intensievere dienstverlening aan de deelnemende organisaties en zwaardere functionele applicaties. Ook de toenemende digitalisering, zwaardere eisen aan beveiliging en privacy, Digitale Agenda 2020 en meer werken onder architectuur, spelen een sterke rol.
De wijze waarop mensen en organisaties met elkaar omgaan, verandert hierdoor ingrijpend. Zowel communicatie als transacties verlopen steeds vaker digitaal. We gebruiken informatie steeds meer als ‘grondstof’ om als transparante overheid middenin de participatie- en informatiesamenleving te kunnen staan. ICT is een strategisch bedrijfsmiddel geworden om onze maatschappelijke doelen te realiseren. Informatieverwerking, informatievoorziening, informatiebeheer en informatiebeveiliging is voor onze gemeente 'corebusiness' geworden.
Om met deze ontwikkelingen gelijke tred te kunnen houden, verwachten wij dat, alhoewel niet alle maatregelen en benodigde investeringen in te schatten zijn, er blijvend geïnvesteerd moet worden.
Roadmap 2020
In 2020 ligt de focus vooral op:
Landelijke ontwikkelingen: | |
| Verplicht, afspraak Samen Organiseren in VNG-verband |
| Verplicht, afspraak Samen Organiseren in VNG-verband |
| Beleid Rijksoverheid |
| Verplicht, afspraak Samen Organiseren in VNG-verband |
| Wettelijke verplichting |
Gemeentelijke ontwikkelingen: | |
| Noodzakelijk |
| Noodzakelijk |
| Wenselijk |
| Noodzakelijk |
Randvoorwaarden | |
| Wettelijke verplichting en noodzakelijk |
| Noodzakelijk |
Verbonden Partij | |
| Noodzakelijk om onze ICT te beheren (zie paragraaf Verbonden Partijen) |
In de volgende paragrafen wordt kort stilgestaan bij deze onderwerpen.
Gemeentelijke Gemeenschappelijke Infrastructuur (GGI)
Gemeenten staan midden in de samenleving en worden sterk door maatschappelijke en technologische innovaties beïnvloed. Dit houdt onder andere in dat onze dienstverlening en bedrijfsvoering steeds digitaler worden. Wij hebben hiervoor een betrouwbare, veilige en robuuste IT-infrastructuur te nodig. Daar zijn we zelf verantwoordelijk voor en daarbij gelden er niet alleen steeds hogere eisen voor informatiebeveiliging en privacy, maar ook voor snelheid, aanpasbaarheid, volume en serviceniveaus. Deze verantwoordelijkheid leidt tot grote inspanningen en investeringen.
Door meer collectief te doen op die delen van de informatievoorziening geldt hier ‘meer, voor minder’. De ontwikkelingen m.b.t. de GGI doen we, zoveel mogelijk, in RID-verband.
Kortom de GGI is een veilige, samenhangende digitale infrastructuur waardoor samenwerken tussen gemeenten en andere overheden beter, veiliger en gemakkelijker wordt. Meer lezen?
Common Ground
Steeds vaker duikt het begrip Common Ground op als het gaat over de modernisering van de gemeentelijke ICT-systemen. De huidige systemen dreigen vast te lopen als gevolg van de snel groeiende stroom aan digitale gegevens. De ontsluiting van deze gegevens loopt via een complex systeem van koppelingen. Hierdoor zijn deze systemen weinig flexibel en kwetsbaar en duur als het gaat om ontwikkelen en onderhoud. Dit besef zette een beweging in gang voor de stapsgewijze ontwikkeling van een nieuwe, toekomstbestendige gemeentelijke ICT-infrastructuur. Common Ground gaat er vanuit dat data en applicaties worden gescheiden. Hierdoor kan het idee van enkelvoudige opslag en veelvuldig gebruik werkelijk worden toegepast.
Common Ground biedt:
- Ruimte om sneller en gemakkelijker te innoveren.
- Verbeteren van de dienstverlening aan inwoners en ondernemers.
- Gemeenten minder afhankelijk van hun vaste leveranciers.
- Inwoners en ondernemers meer en beter inzicht in de wijze waarop met hun gegevens wordt omgegaan.
- Elke gemeente de kans om in eigen tempo en op eigen voorwaarden de overstap te maken.
- De mogelijkheid om data los te koppelen van werkprocessen en applicaties.
- Bevraging van data bij de bron, in plaats van ze veelvuldig te kopiëren en op te slaan.
- Een grote stap te zetten in de richting van een open, transparante overheid waarbinnen, met inachtneming van de privacyregels, gegevens sneller en veiliger kunnen worden uitgewisseld, intern zowel als extern.
- Gegevens te scheiden van de applicaties en processen waarin zij gebruikt worden.
- Gegevens meervoudig te gebruiken bij de bron.
De gemeente volgt deze ontwikkelingen nauwlettend o.a. door vervangingen/aanbestedingen uit te stellen. In 2020 wordt een informatiearchitectuur geschetst die gebaseerd is op Common Ground.
Voor meer informatie:
NL DIGIbeter
NL DIGIbeter is een agenda van alle bestuurslagen die ieder jaar wordt bijgesteld. Dit is de eerste geactualiseerde versie: NL DIGIbeter 2019. Vorig jaar zijn we gestart met het bij elkaar brengen van partijen. We hebben maatregelen genomen die de Nederlandse overheid toegankelijker, begrijpelijker en persoonlijker maken, voor iedereen. Als overheid zetten we publieke waarden centraal en respecteren we grondrechten. Tegelijkertijd willen we snel leren en durven we te experimenteren. Deze aanpak heeft geleid tot het aanpassen of het opstellen van agenda’s van mede-overheden en uitvoeringsorganisaties.
Samen willen we onze informatie en dienstverlening het komende jaar verder verbeteren. Dat doen we door in het ontwerpproces al rekening te houden met publieke waarden en grondrechten, met betrokkenheid van inwoners en ondernemers en waar mogelijk met regie op gegevens. De pijlers van NL DIGIbeter zijn:
- Innovatie.
- Data.
- Inclusie (iedereen moet mee kunnen doen).
- Digitale identiteit.
- Regie op gegevens.
Voor meer informatie:
Overzicht van alle onderwerpen NL DIGIbeter of zie digitale overheid
Digitale Agenda 2020
De informatiestrategie van onze gemeente is gebaseerd op de ambities van de Digitale Agenda 2020. Deze agenda is het antwoord van de VNG op veel van de uitdagingen waar de gemeenten voor staan. Goede en betrouwbare (digitale) dienstverlening aan onze inwoners en ondernemers staat hierbij centraal. We voorzien een accentverschuiving van inzet naar goed gegevensbeheer, informatiebeveiliging en meer gebruik maken van beschikbare (open) data.
De invoering van de Digitale Agenda 2020 is een verplichting en de gemeente moet hier aan voldoen.
Voor meer informatie:
Digitale Agenda 2020
Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)
Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) ondersteunt de uitvoering van de Omgevingswet. Het DSO biedt het digitale loket waar initiatiefnemers, overheden en belanghebbenden snel kunnen zien wat is toegestaan in de fysieke leefomgeving. Via het DSO kunnen zij:
- Vergunningen aanvragen en meldingen doen.
- Zien welke regels en beleid van toepassing zijn op een locatie.
- Op termijn informatie raadplegen over de kwaliteit van de fysieke leefomgeving.
Ontwikkeling van het DSO is complex en kostbaar. Bovendien is de wet- en regelgeving nog volop in ontwikkeling. Om het project inhoudelijk, financieel en organisatorisch goed te beheersen, gebeurt de ontwikkeling in fasen. De gemeente sluit nauw aan bij de landelijke ontwikkelingen en zorgt dat de nodige ICT-prestaties beschikbaar zijn en geïmplementeerd.
De invoering van de Omgevingswet gaat gepaard met een grote digitaliseringsslag. Aanvragen, meldingen en bekendmakingen, en ook dossierbeheer, informatiebeheer etc. vinden vanaf 2021 geheel digitaal plaats. Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) maakt dit mogelijk. Als gemeente dragen we er in 2020 zorg voor dat de gemeentelijke informatiesystemen zijn aangesloten op de landelijke digitale voorziening. Ook zorgen we dat onze werkprocessen digitaal zijn ingericht om onder de nieuwe wet o.a. vergunningen te kunnen verlenen - waar nodig met onze ketenpartners-, bekendmakingen te kunnen doen en het Omgevingsplan aan te kunnen passen.
Werken onder architectuur
Werken onder architectuur is de basis van waaruit we kunnen gaan bouwen aan onze informatievoorziening. Het is een middel om de informatievoorziening te organiseren en hier grip op te hebben. Digitale architectuur is van belang omdat wij steeds meer samenwerken en samenwerkingsverbanden aan gaan. Werken onder architectuur helpt ons inzicht en overzicht te krijgen in de benodigde ontwikkelingen om onze dienstverlening en informatievoorziening effectief en efficiënt te vervullen.
Basisregistraties en gegevensmanagement
De landelijke overheid heeft een aantal basisregistraties aangewezen, waarin alle vitale gegevens over inwoners, ondernemers en instellingen gecentraliseerd worden opgeslagen. Uitgangspunt is dat deze zogeheten ‘authentieke gegevens’ een dermate hoge kwaliteit hebben, dat elke overheidsinstantie deze gegevens zonder enig verder onderzoek kan én moet gebruiken bij de uitvoering van wettelijke taken. Dit principe van ‘eenmalige registratie, meervoudig gebruik’, draagt bij aan een efficiëntere bedrijfsvoering en moet leiden tot verbeterde dienstverlening door het terugdringen van administratieve lasten en fraudeaanpak.
Ook nieuwe ontwikkelingen zoals de Omgevingswet leunen sterk op een solide stelsel van basisregistraties, waarbij inwoners, bedrijven en verenigingen dezelfde informatiepositie hebben als de ambtelijke organisatie en het bestuur. Basisregistraties zijn niet voor niets wettelijk verankerd in o.a. de wet Generieke Digitale Infrastructuur (GDI) en het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO).
Daarnaast kent onze gemeente registraties die we kernregistraties noemen zoals het HRM-systeem, het financieel systeem en de beheersystemen openbare ruimte (BOR). Deze registraties kennen weliswaar geen wettelijke basis zoals de basisregistraties, maar worden binnengemeentelijk wel als zodanig behandeld (o.a. ‘eenmalige registratie, meervoudig gebruik’).
Het Stelsel van Basisregistraties speelt een belangrijke rol in het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken. Of het nu gaat om uitrukkende hulpdiensten, het efficiënt vaststellen van het recht op uitkering, het toetsen van vergunningaanvragen of het bestrijden van fraude; alle betrokkenen hebben baat bij slim gebruik van veel gebruikte overheidsgegevens zoals adressen, persoonsgegevens, bedrijfsnamen en geo-informatie.
Als de basis- en kernregistraties van goede kwaliteit zijn en het stelsel in samenhang functioneert kan de data efficiënter worden benut en kan het als basis worden gebruikt voor managementinformatie en (meer) informatie gestuurd werken.
Bovendien leidt een goede afstemming van gegevens uit onze registraties tot een rechtmatige en zuivere heffing en inning van belastingen. Het gebruik van juiste gegevens voorkomt het nemen van foute beslissingen en voorkomt imagoverlies.
De verbetering van de kwaliteit, de kwaliteitsbewaking en het juiste gebruik van de registraties en gegevens wordt georganiseerd en gestructureerd. Een geautomatiseerde afstemming tussen de verschillende registraties moet, voor zover dat mogelijk is, worden opgezet.
Om dit te realiseren wordt gewerkt aan de projectopdracht ‘Regie Basis en Kernregistraties’. Het voorstel bevat 10 afzonderlijke doelen/resultaten en maakt deel uit van de concernopgaven.
Gegevensmanagement richt zich organisatie breed op het gebruik van gegevens. Het gaat dan niet alleen om de inhoud van een gegeven, maar ook om de vraag of iedereen zich aan de gemaakte afspraken houdt, de juiste maatregelen neemt om te kunnen voldoen aan de verplichtingen en gebruik maakt van de aangeboden gemeenschappelijke voorzieningen.
Gegevensmanagement is ook de basis om te zorgen voor een betere informatievoorziening bij de besluitvorming.
Flexibilisering van de werkplek
Ambtenaar 3.0 is de ambtenaar die middenin de samenleving staat. Daarbij spelen vragen zoals:
- Welke digitale middelen heeft hij tot zijn beschikking
- Hoe werkt hij aan actuele vraagstukken
- Welke digitale vaardigheden heeft hij daarbij nodig?
De samenleving digitaliseert in hoog tempo, mede door de introductie van mobiele devices. Sommige medewerkers vergaderen al volledig digitaal en zonder in één en dezelfde ruimte aanwezig te zijn. Ook plaats-/tijdonafhankelijk werken en e-dienstverlening vereisen steeds meer digitaal beschikbare informatie.
In 2020 wordt gekeken naar de mogelijkheden om de werkplek en werkomgeving beter en flexibeler in te richten. Hiermee wordt voor elk type werk een goede werkplek beschikbaar, inclusief benodigde technische voorzieningen zoals wifi, mobiele devices en beveiliging van de devices. Daarmee wordt de mogelijkheid geboden om o.a. plaats- en tijdonafhankelijk te werken. Ook de bereikbaarheid en beschikbaarheid (op afstand deelnemen aan overleg, smartphones met apps) wordt hierin meegenomen.
Doorontwikkeling digitaal werken
Bij de doorontwikkeling van onze dienstverlening kijken we naar de behoefte van onze inwoners en ondernemers. Ook nemen we ervaringen van de afgelopen jaren mee. Daarin zien we meer een ontwikkelingen richting de domeinen (Sociaal, Ruimte, Publieksdiensten, Bestuur openbare orde en veiligheid en Ondersteuning[1]) waarin gedetailleerde informatie over de aanvragen in de backoffice applicaties zoals het systeem voor VTH en WMO. Ook de rol van het KCC verandert daardoor want gedetailleerde vragen worden door de backoffice medewerkers beantwoord. Met de inrichting van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) wordt hier ook rekening mee gehouden. Overigens worden alle documenten die gedurende de aanvraagprocessen worden gebruikt wel opgeslagen in een centraal documentmanagementsysteem. Over de zaken worden gegevens centraal vastgelegd zodat we ons een beeld kunnen vormen wat er allemaal speelt en op basis van die gegevens kunnen (bij)sturen. M.a.w. datagedreven werken.
1 Indeling volgens Digitale Agenda 2020
[1] Indeling volgens Digitale Agenda 2020
Informatiebeveiliging
Onze gemeente bouwt haar digitale dienstverlening (o.a. als gevolg van de Digitale Agenda 2020) steeds verder uit. Daarmee worden ook hogere eisen gesteld aan informatieveiligheid en privacy (zie ook programma 1). Daarom is een adequaat (hoger) niveau van informatiebeveiliging (inclusief continuïteitsbeheer) een randvoorwaarde voor een verdere ontwikkeling van efficiëntieverbetering door middel van ICT.
In nauwe samenwerking met de deelnemende organisaties van de RID wordt dit uitgevoerd waarbij de RID de regie neemt. Hiermee willen we onze kwetsbaarheid verkleinen en de kwaliteit verhogen.
Jaarlijks verantwoordt de gemeente op het gebied van informatieveiligheid zich met een landelijke Audit-systematiek: de Eenduidige Normatiek Single Information Audit (ENSIA).
Vanuit het regionale CISO-team wordt gewerkt aan het Informatieveiligheidsplan waarin de prioriteiten voor informatieveiligheid voor 2020 e.v. worden vastgesteld.
Digitale duurzaamheid
Het op orde hebben van gemeentelijke informatiehuishouding is van belang voor de interne bedrijfsvoering, de verantwoording aan de raad en de inwoner en voor het vastleggen van de geschiedenis van de gemeente. Daarnaast is het ook een randvoorwaarde voor de uitvoering van de nieuwe Omgevingswet, de Archiefwet en het invulling geven aan actieve openbaarheid en transparant bestuur. De digitalisering van onze werkprocessen stelt specifieke eisen aan o.a. ons informatiebeheer en hoe we kijken naar en omgaan met digitale informatie. We werken toe naar aansluiting op een digitaal archief voor al onze belangrijke informatie.