De afgelopen jaren kregen we te maken met een forse toename van aanvragen binnen het sociaal domein, met name een toename van de uitgaven voor Jeugdhulp en Wmo.
De toename van de uitgaven was zodanig dat de middelen die we hiervoor vanuit het Rijk ontvangen zwaar ontoereikend zijn om de uitgaven binnen het sociaal domein te bekostigen. Dit is voor ons reden geweest om in 2018 de Taskforce sociaal domein op te richten.
De Taskforce Sociaal domein heeft 8 opdrachten geformuleerd die in de komende jaren leiden tot een structurele vermindering van de uitgaven met 1.000.000 en hogere rijksbijdragen voor een bedrag van € 1.600.000. In totaal 2.600.000.
Toelichting op de geformuleerde opdrachten

1. We zetten maximaal in op het verhogen van de inkomsten die we vanuit het Rijk ontvangen.
2. We verbeteren de informatievoorziening om meer inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de aanvragen en uitgaven zodat we sneller bij kunnen sturen.
3. We zetten in op normalisering en lichte behandeling van jeugdigen bij milde problematiek door inzet praktijkondersteuning huisartsen in plaats van doorsturen naar een GGZ-aanbieder.
4. We verbeteren de samenwerking tussen scholen en sociale dorpsteams, zodat scholen beter kunnen signaleren en normaliseren.
5. We organiseren basishulp vanuit de dorpsteams en benutten daarmee de kansen op preventie en normalisatie.
6. We stellen een Maatschappelijke kostenbatenanalyse op om de noodzakelijke inzet binnen de stichting sociale dorpsteams te bepalen. Dit om de stichting maximaal te faciliteren in hun cruciale rol als vraagverhelderaar en regievoerder.
7. We zetten in op inkoop en doorontwikkeling van het contractmanagement.
8. We zetten in op verbetering van de werkprocessen en minder administratieve lastendruk. Indien nodig passen we verordeningen en/of het beleid aan.

De extra kosten die  het directe gevolg zijn van bovengenoemde opdrachten bekostigen wij uit de innovatiegelden of moeten terugverdiend worden door lagere uitgaven voor jeugdhulp en Wmo

Toelichting op ombuigingen spoor 2:

2.1   Optimaliseren digitale dienstverlening (uitbesteden documenten)
We voeren een efficiency slag in de dienstverlening door via verdere digitalisering. Concreet gaat het om het uitbesteden van een deel van de werkzaamheden van het proces reisdocumenten.

2.2   Optimaliseren digitale dienstverlening (100 % digitale workflow)
Dit betreft ook een efficiency slag in de dienstverlening door verdere digitalisering   Concreet gaat het om een zodanige inrichting van het zaaksysteem dat informatie en gegevens 100% digitaal worden doorgezet (van invoer tot beschikking zodat medewerkers niet steeds informatie hoeven over te typen).

2.3   Optimaliseren digitale dienstverlening (aanpassen beleid telefonie)
We voeren een nieuw dienstverleningsconcept in. Onderdeel van de aanpassing van het dienstverleningsconcept is het outsourcen van telefonie. Uitgangspunt van dit alles is dat de kwaliteit van de dienstverlening tenminste op hetzelfde niveau blijft.

2.7   Structurele stelpost wachtgeld (wethouders)
We ramen geen structurele last meer in de begroting  voor het wachtgeld van wethouders. Indien noodzakelijk treffen we hiervoor een voorziening vanuit de algemene reserve.

2.8   Innovaties sociaal domein
Door het opstarten van innovatieve projecten en het verbeteren van processen (o.a. toegang via de Sociale Dorpsteams en het contractmanagement) gaan we de kosten voor individuele verstrekkingen binnen het sociaal domein terugdringen.

2.9   Tarief toeristenbelasting verhogen
We verhogen de inkomsten voor toeristenbelasting  De verhoging is het gevolg van een stijging van het tarief  voor overnachtingen met een 'dak' (hotels, (Air)B&B’s, vakantiewoningen) en extra inkomsten door de autonome groei van het volume van het aantal overnachtingen en meer controle op  (Air)B&B’s.

2.10   Verminderen sportbudgetten
Samen met de sportverenigingen zoeken we slimme en creatieve oplossingen voor  bijvoorbeeld combi-gebruik en beheer en het benutten van subsidies.

2.14   Lagere huisvestingslasten brandweer
We corrigeren de begroting met € 80.000  omdat de eigenaarslasten voor  de brandweerkazerne in Amerongen ook begroot zijn in de bijdrage die we aan de VRU moeten betalen.

2.15   Herijking welzijn
We herijken  de nota Beleidsuitgangspunten voor het sociale domein. Dit  gaat leiden tot een ombuiging van € 50.000 binnen de aanwezige welzijnsbudgetten..

2.16   Aframen kosten leges
Op basis van de  realisatiecijfers verwachten wij meer legesinkomsten voor reisdocumenten.

2.19   Korting organisatiekosten
We maken  de organisatie verder toekomstbestendig door  verschillende maatregelen gericht op duurzame inzetbaarheid, instroom van jonge talenten en de uitvoering van strategische personeelsplanning. We verwachten hiermee een ombuiging te kunnen realiseren van € 100.000.

Toelichting op ombuigingen spoor 3:

3.1   IHP-exploitatiedeel
We herijken het IHP door alleen vervangende nieuwbouw toe te passen bij een bouwkundige staat 5 of 6  en een mogelijkheid om bij een bouwkundige staat 4 te renoveren waarbij  scholen en gemeente ieder 50 % van het normbedrag bijdragen aan de renovatie.

3.2   GVVP-exploitatiedeel
De hier opgevoerde ombuiging betreft de uitwerking van de opdracht om af te zien van (gedeeltelijke) uitvoering van het GVVP. Concreet betekent dat we een aantal projecten uit dit plan hebben geschrapt

3.3   Ambtwoning exploitatiedeel
We verkopen de ambtswoning en als gevolg van deze verkoop vervallen de exploitatielasten in de begroting.

3.4   Bijdrage Nationaal Park
De gemeente vindt deelname aan het Nationaal Park belangrijk en houdt daarom het lidmaatschap in stand. De projectgelden worden afgebouwd. Het Nationaal Park is zelf tevens zoek naar nieuwe financieringsmogelijkheden en subsidies

3.5   Stuurgroep Krommerijn
We streven naar het onderbrengen van de landschapstaken bij de gebiedscooperatie O-gen en daarmee een besparing te realiseren. We sturen op een besparing van € 13.000,- per jaar met ingang van 2021.

3.6   Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT) Heuvelrug en Vallei
Wij hebben een overeenkomst tot opdracht met het Regionaal bureau voor Toerisme Heuvelrug en Vallei afgesloten voor de jaren 2019-2021 voor de uitvoering van projecten op het gebied van lokaal én regionaal gastheerschap. Het contract loopt af per 31 december 2021. Vanaf  2022 onderzoeken we de mogelijkheden voor bijstelling van de te betalen bijdragen en ramen we een taakstellende (oplopende) ombuiging die voor 2022 € 13.000 bedraagt en daarna oploopt naar € 26.000.

3.9   Dorpsgerichtwerken
We kiezen voor een andre invulling van het dorpsgericht werken, waarbij we een groter beroep doen op de samenleving. Als gevolg hiervan brengen we de formatie van de dorpscoördinatoren terug van 2.67 fte naar  0,79 fte. We verwijzen hierbij ook nog naar de onderstaande ombuigingsmaatregel.

3.10   Subsidies dorpsgericht werken en cultuur schrappen
We verlagen de subsidies voor het dorpsgericht werken en voor cultuur vanuit de gedachte dat de samenleving meer zelf kan regelen en dat wij voor ons hierbij uitsluitend een faciliterende rol zien.

3.11   Werk en inkomen (max mogelijk)
Wij verwachten op het minimabeleid een ombuiging te kunnen realiseren van  € 50.000 zonder dat dit direct effect heeft op het beroep dat gedaan wordt op individuele voorzieningen. De invulling van de ombuiging geven wij vorm via overleg met de minimaraad en/of via een participatief traject.

3.13   Onderwijsachterstandenbeleid
We stellen het onderwijsachterstandenbeleid bij in lijn met de landelijke herijking van het onderwijsachterstandenbeleid.

3.14   Programma Economische Ontwikkeling
We verlagen het budget  voor Economische Ontwikkeling op zodanige wijze dat met het restantbudget blijvend geïnvesteerd kan worden in het verbeteren van het vertrouwen van de ondernemers in de gemeente, wij onze  verbindende rol naar de andere taakvelden houden en nog middelen beschikbaar blijven voor projecten.

3.15   Recreatie en toerisme subsidies, inclusief projectbudget, stop zetten
We verlagen het subsidiebudget voor recreatie en toerisme met € 6.000 en het projectenbudget voor recreatie en toerisme met € 10.000. Dit is mogelijk door samenvoeging van dit budget met de subsidies voor cultuur.

3.17   Kwaliteit openbaar groen
We verlagen het beeldkwaliteitsniveau van het openbaar groen door in de centra, parken en parels en gebieden langs doorgaande wegen het ambitieniveau bij te stellen van niveau B naar C.

3.18   Onderhoud begraafplaatsen
We plaatsen geen bloembakken meer op de begraafplaatsen..

3.19   Gemeentetuin
We versoberen het onderhoudsniveau van de gemeentetuin van A naar B. Deze ombuiging vraagt in 2021 wel een extra uitgave van € 5.000 om het snoeigoed te vervangen door gras.

3.20   CO2 uitstoot
Dit betreft het stopzetten van de afkoop van de CO₂-uitstoot. Het is onze ambitie om steeds meer energie te gaan besparen, te investeren in duurzaam vervoer en zelf energie op te wekken, waardoor deze bijdrage op termijn niet meer nodig is.

3.21   VTA waardevolle bomen
Deze ombuiging betreft het intrekken van de VTA-controles door onafhankelijke boomdeskundigen. Eigenaren van waardevolle bomen zijn voortaan zelf verantwoordelijk voor het vragen van het driejaarlijks advies aan een boomdeskundige.

3.22   Rampenbestrijding
De budgetten voor rampenbestrijding laten een onderuitputting zien op de onderdelen onderhoud, telefoonkosten en contributies en lidmaatschappen. Deze budgetten zijn te verlagen zonder dat dit tot negatieve effecten leidt.

3.23   Bode minder
We beperken de bode inzet op de avonden van de raad  tot één bode. Naar verwachting zal het aantal avonden met één bode bezetting dan door de genoemde maatregel kunnen toenemen van 30 naar 70 avonden.

3.24   Horeca budget bodes
Deze ombuiging betreft een besparing op kosten van vergaderingen, de inzet van bodes daarvoor en het afschaffen van de verstrekking van koffie, thee, enzovoort daarbij. Tevens is hierin meegenomen een opbrengst door kosten voor het gebruik van het cultuurhuis bij externen in rekening te brengen.

3.25   Horeca budget bodes
Deze ombuiging betreft het schrappen  van de investering  in Govroam als onderdeel van de Digitale Agenda 2020. De huidige wifi is als voldoende beoordeeld.

3.26   Receptie cultuurhuis sluiten
Wij gaan de receptiefunctie in het cultuurhuis en de opvang van gasten voortaan laten verzorgen  door een samen met de andere gebruikers van het cultuurhuis aan te trekken gastheer of –vrouw. Om dit te kunnen realiseren moeten wij mogelijk no wel extra kosten maken voor een betere bewegwijzering in het cultuurhuis.

3.27   Remmerden
Om de doelmatigheid en kosteneffectiviteit van de milieustraat Remmerden te verbeteren gaan wij het gesprek aan met de gemeente Rhenen die deze milieustraat beheert. Het huidige contract heeft een opzegtermijn van twee jaar waardoor het financiële voordeel dat daar uit voort kan vloeien op zijn vroegst begin 2021 is te realiseren. Daarnaast zijn wij contractueel verplicht om t/m april 2023 ter tegemoetkoming van de initiële investering jaarlijks € 17.000 bij te dragen.
Overigens is deze ombuiging niet meegeteld in het totaal van de ombuigingen omdat  een verlaging van de kosten in dit geval leidt tot een verlaging van het tarief voor de afvalstoffenheffing en dus niet tot een voor- of nadeel voor de exploitatie.

3.29   Consultatiebureaus
We gaan een ombuiging realiseren op het aantal consultatiebureaus. Over de wijze waarop wij dit willen doen treden wij met u nog nader in overleg.

3.30   Maatschappelijk vastgoed bibliotheek
We onderzoeken de mogelijkheden van alternatieve invullingen binnen de dorpen van de bibliotheekfunctie. Deze alternatieve invulling gaat leiden tot lagere subsidielasten.

3.33   Hondenbelasting
We verhogen het tarief van de hondenbelasting met 20%.

3.35   Toeristen- en Forensenbelasting
We verhogen  zowel de toeristen- als de forensenbelasting met gemiddeld 17,3 %.

3.36   OZB
De verhoging van de OZB met 17,6 % is de resultante van de uitkomsten van alle maatregelen binnen Spoor 2, Spoor 3 en de taskforce sociaal domein.

Van Kadernota / Meicirculaire naar ontwerpbegroting 2020

Om een meerjarig sluitende begroting te realiseren en daarbij voor 2020 tenminste een begrotingsoverschot te realiseren van € 500.000 (amendement bij kadernota 2020) waren bovenop de maatregelen uit Spoor 2, Spoor 3 en de Taskforce sociaal domein nog aanvullende maatregelen nodig . In onderstaande tabel treft u deze aan en voorzien wij de  maatregelen van een korte toelichting.

Toelichting op de maatregelen:

Omgevingswet en Energietransitie/-akkoord
De budgetten voor de Omgevingswet en het Energietransitie/-akkoord hebben wij meer gefaseerd in tijd en volume.
Voor de jaren 2020-2023 wordt hierdoor voor de invoering van de Omgevingswet de raming per saldo (combinatie van ramingen in de Kadernota 2020-2023 en aanvullende keuze in de begroting 2020-2023): € 488.000,  € 488.000,  € 100.000, € 100.000 respectievelijk voor de Energietransitie: € 300.000, € 350.000, € 350.000, € 350.000.

Over de invoeringskosten van de Omgevingswet (ingangsdatum 1 januari 2021) bestaat (landelijk) nog veel onduidelijkheid en is weinig consensus. Voor deze begroting zijn de eerder geraamde uitgaven uit 2018 vergeleken met de richtlijnen van de VNG uit 2018. Op basis van deze vergelijking en de tot nu toe lagere uitgaven is bepaald dat de ramingen naar beneden konden worden bijgesteld. We zitten daarmee onder het gemiddelde van wat vergelijkbare gemeentes hiervoor geraamd hebben.

Gedurende de invoering van deze wet worden de uitgaven periodiek gemonitord en vergeleken met de nieuwe inzichten die landelijk ontstaan.

Ook voor uitwerking van het Energieakkoord zijn de eerdere ramingen naar beneden bijgesteld. Dit is gebaseerd op basis van het Klimaatakkoord dat door het kabinet is gesloten in het voorjaar, en de verwachting dat gemeenten voor hun aandeel in de kosten deels gecompenseerd gaan worden. Deze bijstelling zal in eerste instantie leiden tot een herprioritering van de beleidskeuzes.Uitgangspunt is wel dat als er vanuit het rijk extra middelen beschikbaar komen voor duurzaamheid deze ook ingezet worden voor dit beleidsthema.    

Onderhoud vastgoed
De noodzakelijke budgetten voor onderhoud vastgoed ramen wij vanaf 2022 oplopend in deze begroting, waar deze eerst structureel vanaf 2021 met € 580.000 waren verhoogd. Dit resulteert in de volgende raming: voor 2022 € 290.000, voor 2013 € 435.000 en vanaf 2024 € 580.000. Urgent en onvoorzien onderhoud wordt direct uitgevoerd, meerjarig gepland onderhoud is hiermee vanaf 2022 structureel gedekt.

Belastingsamenwerking gemeenten hoogheemraadschap Utrecht (BghU) en Formatie-uitbreiding BAG
Door meer volledigheid van gegevens van de heffingsobjecten van lokale belastingen, is het mogelijk dat er meer aanslagen kunnen worden opgelegd en geïnd door de BghU. Hiervoor is een uitbreiding in formatie in de eigen organisatie nodig.
De opbrengsten van gemeentelijke belastingen zijn mede afhankelijk van de kwaliteit en de volledigheid van de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG).
Om deze kwaliteitsverbetering te realiseren is een structurele intensivering van het beheer èn intensieve afstemming met andere registraties zoals de BRP en WOZ noodzakelijk, waarvoor extra middelen noodzakelijk zijn van € 70.000 zodat per saldo een extra opbrengst resteert van€ 110.000.

Ambtswoning
We ramen ook de afname van de kapitaallasten als gevolg van een eerder besluit om de ambtswoning te verkopen. In spoor 3 waren uitsluitend de exploitatielasten afgeraamd. Zie hiervoor ook ombuigingsvoorstel 3.3.
Straatverlichting
De aanbesteding van een contract voor levering en onderhoud van de straatverlichting is uitgesteld tot begin 2020. Tot de aanbesteding is afgerond, wordt alleen urgent onderhoud verricht aan de straatverlichting. Dat betekent in 2020 eenmalig lagere exploitatielasten. Daarnaast is de doelstelling dat er ook structureel minder exploitatielasten nodig zijn. Dit is omdat de investeringen over een langere termijn worden uitgesmeerd en omdat er meekoppelkansen kunnen worden benut. Begin 2020 besluit de raad over de herziene uitgangspunten van de aanbesteding.

Inkoopfunctie
We gaan intensief inzetten op  een meer zakelijke en meer efficiënte uitoefening van de inkoopfunctie op basis van landelijke ervaringscijfers. Door gezamenlijke inkoop, contractbeheer en leveranciersmanagement verwachten we een voordeel te kunnen realiseren.. Met deze (nieuwe) taakstelling worden de organisatiekosten verder teruggebracht.
Ideeën uit consultatie inwoners
De consultatie van inwoners heeft veel ideeën opgeleverd. Bij het opstellen van deze begroting zijn we nog volop bezig met de analyse en ordening van deze ideeën. Daarom is vooralsnog de op grond van deze consultatie te realiseren ombuiging op nihil gesteld.

Inkomsten
Dit betreft extra reclame-inkomsten van € 44.000 op abri's als gevolg van een nieuw contract.

Wij zetten maximaal in op de realisatie van het volledige pakket aan ombuigingsmaatregelen. Er blijft echter altijd een risico aanwezig dat een ombuiging niet of op een later tijdstip gerealiseerd kan worden. In de Kadernota 2020 was als voorstel opgenomen om hier een reserve voor te vormen ad € 275.000. De raad heeft aangegeven hier niet mee in te willen stemmen. In deze begroting is dit bedrag nu als risico aangemerkt in de paragraaf weerstandsvermogen.